پایه‌گذاری مذهب شیعهیکی از شبهاتی که شاید برا همه پیش بیاید این است که مذهب شیعه کی و چه جوری پایه‌گذاری شده و چگونه می‌توان گفت که بیش از یک میلیارد مسلمان در اشتباه‌اند و اقلیت شیعه صحیح می‌گویند؟ در پاسخ به این شبهه باید گفت اولا همیشه اکثریت دلیل بر حقانیت نمی‌باشد، و ثانیا اگر اکثریت ملاک باشد باید مسیحی شویم چرا که اکثر مردم کره زمین در دین مسیحیت هستند. در ادامه باید گفت که پایه‌گذاری تشیع از زمان پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بوده است و نسبت دادن شیعه به زمان صفویه حرف نامربوط و بی‌سندی می‌باشد. فهرست مندرجات۲ - شبهه تشکیل شیعه توسط صفویه ۲.۱ - پاسخ به شبهه ۲.۲ - دیدگاه ابن عساکر ۲.۳ - روایت ابن عباس و شعبی ۳ - اسامی صحابه شیعه ۳.۱ - حجر بن عدی ۳.۲ - سعید بن وهب الهمدانی ۳.۳ - عامر بن واثلة ۳.۴ - سلمان فارسی ۳.۵ - جمعی از صحابه ۴ - ظهور شیعه به روایت علمای اهل‌سنت ۴.۱ - ابن خلدون ۴.۲ - محمدعبدالله عنان ۴.۳ - ابوحاتم رازی ۵ - پانویس ۶ - منبع ۱ - عدم ملاکیت اکثریت در حقانیتدر منطق قرآن هیچ وقت اکثریت ملاک حقانیت نیست همان‌طوی که خداوند کریم در جای جای قرآن به‌این مطلب اشاره فرموده است: خداوند در قرآن ۱۵ مرتبه می‌فرماید: اَکْثَرَهُمْ لَا یَعْلَمُونَ. (در سوره‌های: انعام، اعراف، انفال، یونس و... .) و در دو مورد می‌فرماید: اَکْثَرُهُمْ لَا یَعْقِلُونَ. از طرفی اگر نگاهی به اطراف خود بیندازید می‌بینید که اکثریت جمعیت جهان را مسیحی‌ها تشکیل می‌دهند. طبق بررسی‌های به‌عمل آمده توسط کارشناسان و آمارگیران جهانی و استنتاجات انجام شده از آمار و اطلاعات کشورها، هم‌اکنون پیروان دین مسیحیت ۳۳% کل جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. و این در حالی است که مسلمانان ۲۱% از جمعیت دنیا را تشکیل می‌دهند و در رتبه دوم قرار دارند. بنابراین اگر اکثریت ملاک حقانیت باشد و همین که تعداد عده‌ای بیشتر بود این را ملاک درستی بدانیم پس باید شما هم مسیحی شوید زیرا به نظر شما آیا می‌شود ۳۳% جمعیت جهان در اشتباه باشند و ۲۱% درست بگویند؟! ! ! اگر انصاف به خرج دهید در می‌یابید که در اشتباه هستید. ۲ - شبهه تشکیل شیعه توسط صفویهاما اینکه بعضی از اهل‌سنت تشکیل مذهب حقه شیعه را به صفویه نسبت داده‌اند بی انصافی است و ما این کار را حمل بر عدم اطلاع آنها از تاریخ و مطالب مندرج در کتاب‌های خودشان می‌کنیم. برای رفع هرگونه ابهام به مطالب زیر دقت فرمائید: ۲.۱ - پاسخ به شبههقال تعالی (ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریة). لما نزلت هذه الآیة قال الرسول لعلی یا علی (علیه‌السّلام) هم انت و شیعتک. [۱۳]
ابن صباغ، علی بن محمد، الفصول، ص۱۰۷.
[۱۵]
شبلنجی شافعی، مومن بن حسن، نور الابصار، ص۷۱.
[۱۶]
شبلنجی شافعی، مومن بن حسن، نور الابصار، ص۱۰۲.
زمانی که آیه (ان الذین آمنوا وعملوا الصالحات اولئک هم خیر البریة) نازل شد رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به علی امیرالمؤمنین فرمودند: منظور از این آیه تو و شیعیانت هستید. ... امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب قال قال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) یا علی اذا کان یوم القیامة یخرج قوم من قبورهم لباسهم النور علی نجائب من نور ازمتها یواقیت حمر تزفهم الملائکة الی المحشر فقال علی تبارک الله ما اکرم هؤلاء علی الله قال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) یا علی هم اهل ولایتک وشیعتک ومحبوک یحبونک بحبی ویحبونی بحب الله هم الفائزون یوم القیامة. [۲۲]
ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۳۳۲، ذیل ترجمه آقا امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام).
امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (علیه‌السّلام) فرمود: (روزی) رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به من فرمودند: یا علی زمانی که قیامت فرا می‌رسد عده‌ای از قبر‌هایشان خارج می‌شوند که لباس‌های آنها از نور است و بر شترانی از نور سوارند که افسار آن شتران از جنس یاقوت سرخ است ملائکه آنها را تا محشر مشایعت می‌کنند، من عرض کردم تبارک الله چقدر اینها نزد خداوند گرامی هستند، در این هنگام رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمودند: آنها کسانی هستند که ولایت و امامت تو را پذیرفته‌اند آنان شیعیان و دوستداران تو هستند، تو را به‌خاطر دوستی من دوست دارند و مرا دوست می‌دارند زیرا که خداوند را دوست دارند، آنان در روز قیامت رستگارند. ۲.۲ - دیدگاه ابن عساکرروی ابن عساکر باسناده عن جابر بن عبد اللّه، قال: کنّا عند النبی (صلی‌اللّه‌علیه‌وسلّم)، فاقبل علی بن ابیطالب، فقال رسول اللّه: «قد اتاکم اخی، ثمّ التفت الی الکعبة فضربها بیده. ثمّ قال: والذی نفسی بیده، انّ هذا وشیعته لهم الفائزون یوم القیامة. ثمّ قال: انّه اوّلکم ایماناً معی، واوفاکم بعهد اللّه، واقومکم بامر اللّه، واعدلکم فی الرعیّة، واقسمکم بالسویّة، واعظمکم عند اللّه مزیة». قال: وفی ذلک الوقت نزلت فیه: (اِنَّ الَّذِینَ ءَامَنُوا وَعَمِلُوا الصَّلِحَتِ اُولَئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ) کان اصحاب محمد (صلی‌اللّه‌علیه‌وسلّم) اذا اقبل علی قالوا: قد جاء خیر البریة. [۲۴]
ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۳۷۱، ذیل ترجمه امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام).
ابن عساکر با سند خودش از جابر بن عبد اللّه انصاری نقل می‌کند که جابر فرمود: نزد رسول خدا بودیم (ناگهان) علی (علیه‌السّلام) وارد شد، در این هنگام رسول خدا فرمودند: برادر شما آمد، سپس رو به کعبه نمودند و با دست‌شان به کعبه زدند و فرمودند قسم به خدائی که جانم در دست اوست هر آینه این مرد و شیعیانش در روز قیامت رستگارند. سپس رسول خدا فرمودند: علی اولین کسی است که به من ایمان آورده است، او وفادارترین شما به عهد و پیمان الهی و ثابت قدم‌ترین شما در اوامر الهی است و عادل‌ترین شما در برخورد با زیر دستان و باانصاف‌ترین شماست و نزد خدا از همه شما برتر و با فضیلت‌تر است. جابر می‌گوید: در همین وقت بود که آیه (اِنَّ الَّذِینَ ءَامَنُوا وَعَمِلُوا الصَّلِحَتِ اُولَئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ) در شان علی (علیه‌السّلام) نازل شد. و هر وقت علی (علیه‌السّلام) می‌آمد اصحاب رسول می‌گفتند بهترین مخلوق خدا آمد. ۲.۳ - روایت ابن عباس و شعبیوعن ابن عباس (رض) قال: لما نزلت هذه الآیة: ان الذین امنوا وعملوا الصالحات اولئک هم خیر البریة قال: لعلی هو انت وشیعتک تاتی یوم القیامة انت وشیعتک راضین مرضیین ویاتی عدوک غضبانا مقحمین... . ابن عباس می‌گوید: وقتی آیه (ان الذین امنوا وعملوا الصالحات اولئک هم خیر البریة) نازل شد رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به علی (علیه‌السّلام) فرمودند: مراد از آیه تو شیعیانت هستید روز قیامت تو و شیعیانت می‌آیید در حالی که از خداوند راضی هستید و خداوند هم از شما راضی است و دشمن تو می‌آید در حالی که غضبناک و هلاکت یافته است... ... عن الشعبی عن علی قال: قال رسول الله (صلی‌اللّه‌علیه‌وسلّم): " انت وشیعتک فی الجنة ". [۲۷]
خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۲۸۴، ذیل ترجمه عصام بن الحکم بن عیسی بن زیاد بن عبد الرحمن رقم ۶۷۳۱.
شعبی از امیرالمؤمنین علی نقل می‌کند که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمودند: (ای علی) تو و شیعیانت (روز قیامت) در بهشت هستید. ان رسول الله (صلی‌اللّه‌علیه‌وسلّم) قال لعلی انت وشیعتک تردون علی الحوض رواة مرویین بیضة وجوهکم وان عدوک یردون علی الحوض ظما مقمحین. رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به علی (علیه‌السّلام) فرمودند: یا علی تو و شیعیانت (روز قیامت) در کنار حوض بر من وارد می‌شوید در حالی که سیراب هستید و صورت‌هایتان سفید (و نورانی) است و دشمن تو در کنار حوض بر من وارد می‌شود در حالی که تشنه و هلاک شده است. در منابع اهل سنت حدود چهل روایت به این مضمون صادر شده است. ۳ - اسامی صحابه شیعهاسامی عده‌ای از صحابه رسول خدا که شیعه بوده‌اند در ادامه می‌آید: ۳.۱ - حجر بن عدیذهبی در ترجمه حجر بن عدی بن جبلة بن عدی بن ربیعه می‌گوید: وهو حجر الخیر... ابو عبدالرحمن الشهید. له صحبة ووفادة... وکان شریفا، امیرا مطاعا، امارا بالمعروف، مقدما علی الانکار، من شیعة علی رضی الله عنهما. او حجر الخیر است (کنایه از خوبی او) کنیه او ابوعبدالرحمن که شهید شد. او از صحابه رسول خداست او مردی شریف و امیری اطاعت کننده بود بسیار به معروف امر می‌نمود و همیشه در نهی از منکر مقدم بود و او از شیعیان علی (علیه‌السّلام) است. ۳.۲ - سعید بن وهب الهمدانیذهبی در ترجمه سعید بن وهب الهمدانی الخیوانی الکوفی می‌گوید: من کبراء شیعة علی... اسلم فی حیاة النبی (صلی‌اللّه‌علیه‌وسلّم). او از شیعیان بزرگ علی (علیه‌السّلام) بود... که در زمان حیات پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) اسلام آورد. ۳.۳ - عامر بن واثلةابن عبدالبر در ترجمه ابوالطفیل الصحابی می‌گوید: ابو الطفیل عامر بن واثلة الکنانی. . وقد ذکره ابن ابی خیثمة فی شعراء الصحابة... وکان متشیّعاً فی علی. ابوالطفیل عامر بن واثلة الکنانی... ابن ابی خیثمة نام او را در زمره صحابه شاعر ذکر کرده و او از شیعیان علی (علیه‌السّلام) بود. ۳.۴ - سلمان فارسیابن ابی الحدید می‌گوید: وکان سلمان من شیعة علی (علیه‌السّلام) وخاصته. سلمان از شیعیان علی (علیه‌السّلام) و از اصحاب خاص ایشان بود. ۳.۵ - جمعی از صحابهمسعودی شافعی در حوادث وفات پیامبر اکرم می‌گوید: ان الامام علیا اقام و من معه من شیعته فی منزله بعد ان تمت البیعة لابی بکر. بعد از اینکه بیعت ابوبکر تمام شد امام علی (علیه‌السّلام) به همراه شیعیانش در خانه‌اش تحصن نمود. دکتر صبحی الصالح می‌گوید: کان بین الصحابة حتی فی عهد النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شیعة لربیبه علی، منهم: ابو ذر الغفاری، والمقداد بن الاسود، وجابر بن عبدالله، وابی بن کعب، وابو الطفیل عمر بن وائلة، والعباس بن عبد المطلب وجمیع بنیه، وعمار بن یاسر، وابو ایوب الانصاری. [۳۴]
صالح، صبحی، النظم الاسلامیة، ص۹۶.
در میان صحابه حتی در زمان (حیات) پیامبر اکرم عده‌ای شیعه علی (پرورش یافته پیامبر) بودند که بعضی از آنها عبارتند از: ابوذر غفاری، مقداد بن اسود، جابر بن عبدالله، ابی بن کعب، و ابوالطفیل عامر بن وائلة، عباس بن عبدالمطلب و جمیع بنیه، عمار بن یاسر و ابوایوب انصاری. محمد کردعلی در کتاب خطط الشام می‌گوید: عرف جماعة من کبار الصحابة بموالاة علی فی عصر رسول الله (صلی‌اللّه‌علیه‌وسلّم)، مثل سلمان الفارسی، القائل: بایعنا رسول الله علی النصح للمسلمین، والائتمام بعلی بن ابی طالب، والموالاة له، ومثل ابی سعید الخدری... ومثل ابی ذر الغفاری وعمار بن یاسر، وحذیفة بن الیمان وذی الشهادتین، وابی ایوب الانصاری، وخالد بن سعید، وقیس بن سعد. در زمان رسول خدا جماعت بزرگی از صحابه به دوستی و پیروی از علی شناخته می‌شدند مثل سلمان که می‌گفت: ما با رسول خدا بر خیرخواهی مسلمین و پذیرفتن ولایت و امامت علی و دوستی او بیعت نمودیم، و مثل ابی‌سعید خدری ... و مثل ابی‌ذر غفاری و عمار بن یاسر، و حذیفة بن یمان و ذی الشهادتین، و ابی ایوب انصاری، و خالد بن سعید، و قیس بن سعد. ابن حزم می‌گوید: و روینا عن نحو عشرین من الصحابة ان اکرم الناس علی رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) علی بن ابی طالب. از حدود بیست نفر از صحابه روایت داریم که گرامی‌ترین مردم نزد رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) علی بن ابی طالب بود. ۴ - ظهور شیعه به روایت علمای اهلسنتعلمای اهل‌سنت اعتقاد دارند که مبدا ظهور شیعه از ابتدای بعثت و در زمان رسول خدا بوده است که در ادامه نظر برخی از آنها را بیان می‌کنیم: ۴.۱ - ابن خلدونابن خلدون می‌گوید: مبدا دولة الشیعة: اعلم انّ مبدء هذه الدولة، انّ اهل البیت لمّا توفی رسول اللّه (صلی‌اللّه‌علیه‌وسلّم) کانوا یرون انّهم احق بالامر وانّ الخلافة لرجالهم دون سواهم من قریش. وفی قصّة الشوری انّ جماعة من الصحابة کانوا یتشیعون لعلی ویرون استحقاقه علی غیره ولمّا عدل به الی سواه تاففوا منه واسفوا له مثل الزبیر ومعه عمار بن یاسر والمقداد بن الاسود وغیرهم. ابن خلدون درباره مبدا ظهور شیعه می‌گوید: بدان مبدا تشکیل شیعه این است که وقتی رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) وفات یافتند، اهل بیت خلافت را حق مُسلَّم خود می‌دانستند و معتقد بودند خلافت سزاوار مردان بنی‌هاشم است و دیگر مردان قریش حقی درخلافت ندارند. در قضیه شوری هم گروهی از صحابه از شیعیان علی (علیه‌السّلام) محسوب می‌شدند و معتقد بودند غیر از علی (علیه‌السّلام) هیچ‌کس استحقاق خلافت را ندارد و زمانی که خلافت را فردی غیر از علی به‌دست آورد از این امر اظهار بیزاری نمودند و تاسف خوردند. مثل زبیر و عمار بن یاسر و مقداد بن اسود و افراد دیگر. ۴.۲ - محمدعبدالله عناناستاد محمدعبدالله عنان می‌گوید: من الخطا ان یقال: ان الشیعة ظهرت ولاول مرة عند انشقاق الخوارج. بل کان بدء الشیعة وظهورهم فی عصر الرسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) حین امره الله بانذار عشیرته فی الآیة ۲۱۴ من الشعراء: (وانذر عشیرتک الاقربین) ولبی النبی فجمع عشیرته فی بیته وقال لهم مشیرا الی علی: هذا اخی ووصیی وخلیفتی فیکم فاسمعوا له واطیعوا. [۳۹]
نعمه، عبدالله، روح التشیع، ص۲۰، عن الجمعیات السریة.
اشتباه است کسی بگوید شیعه اولین بار در زمان ایجاد فتنه خوارج به‌وجود آمد. بلکه ابتدای ظهور شیعه در زمان حیات و ابتدای بعثت رسول خدا بود، یعنی در آن زمانی که خداوند به رسولش امر نمود: (نزدیکان خود را ارشاد کن و از عذاب آخرت بترسان) آنگاه پیامبر اکرم به ندای حق لبیک گفته و نزدیکانشان را در خانه خود جمع نمودند و در حالی که (با دست) به علی (علیه‌السّلام) اشاره می‌نمودند به آنها فرمودند: این شخص برادر، وصی و جانشین من پس از من در میان شماست پس هرچه می‌گوید از او بشنوید و اطاعتش کنید. ۴.۳ - ابوحاتم رازیابوحاتم رازی می‌گوید: الشیعة لقب لقوم کانوا قد الفوا امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (صلوات‌الله‌علیه) فی حیاة رسول الله (صلی‌اللّه‌علیه‌وسلّم) وعرفوا به، مثل سلمان الفارسی، وابی ذر الغفاری، والمقداد بن الاسود، وعمار بن یاسر، وکان یقال لهم شیعة علی، واصحاب علی. [۴۰]
ابوحاتم رازی، احمد بن حمدان، کتاب الزینة، ص۲۵۹، تحقیق عبد اللّه سلوم السامرائی.
ابو حاتم رازی سهل بن محمد بن عثمان سجستانی از علماء لغت و علوم قرآنی (ساکن بصره) (متوفی ۲۰۵ هجری) در کتابش که الزینة نام دارد می‌گوید: شیعه لقب کسانی بود که با امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (صلوات‌الله‌علیه) در زمان حیات رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) الفت داشتند و به محبت علی شناخته می‌شدند، مثل سلمان فارسی، و ابی‌ذر غفاری، و مقداد بن اسود، و عمار بن یاسر، و به آنها شیعه علی، و اصحاب علی می‌گفتند. زبیر بن بکار می‌گوید: وکان عامّة المهاجرین و جلّ الانصار لا یشکّون انّ علیّاً هو صاحب الامر بعد رسول اللّه. [۴۴]
یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۰۳
عموم مهاجرین و انصار هیچ‌گونه شکی نداشتند که بعد از رسول خدا خلیفه و صاحب امر علی (علیه‌السّلام) است. ۵ - پانویس۶ - منبعموسسه ولیعصر، برگرفته از مقاله «مذهب شیعه در چه زمانی پایه گذاری شده است؟». رده‌های این صفحه : مقالات مؤسسه ولیعصر
|